ايام ميلاد
پيامبر رحمت و مهرباني خاتم النبين محمد مصطفي صلي الله عليه وآله و سلم
و
ششمين پيشواي مسلمانان جهان حضرت امام جعفر صادق عليه السلام
مبارك باد
آقاي عندليب، مرحوم آقاي رباني املشي از جمله افرادي بودند كه توسط ساواك شاه به شهربابك تبعيد شده بودند. خانه دوم خانواده آقاي رباني املشي، خانۀ ما در شهربابك بود. با ما رفت و آمد خانوادگي داشتند. مرحوم رباني املشي روحاني بسيار شجاعي بودند. اينقدر شجاعت داشتند كه مأمورين و سران پاسگاه ژاندارمري شهربابك از او مي ترسيدند. نه آقاي رباني املشي از آنها. يك خاطره ويژه از ايشان درباره همين شجاعتشان براي شما نقل كنم. خودم شاهد زنده آن هستم. سال 1356 قصد داشتيم در شهربابك براي شهادت آيت ا... حاج آقا مصطفي خميني مجلس ختم بگيريم. من و آقاي رباني املشي در مسجد ولي عصر(عج) شهربابك بوديم و آماده برگزاري مجلس مي شديم. يك دفعه ديديم رئيس ژاندارمري شهربابك با لباس نظامي و با غرور وارد مسجد شد رو به آيت الله رباني املشي كرد و پرسيد: آيا مي دانيد كه چرا اين لباس ها را به تن من كرده اند؟ آقاي رباني جواب داد: نه نمي دانم. توضيح بدهيد تا بدانيم. رئيس پاسگاه ژاندارمري شهربابك گفت: اين لباس ها را تن من كرده اند كه نگذارم شما براي آقاي مصطفي خميني مجلس ختم برگزار كنيد. آيت الله رباني هم فرمودند: آيا جنابعالي هم مي دانيد چرا من اين لباس روحانيت را به تن كرده ام؟ من هم اين لباس ها را پوشيده ام تا براي آقاي مصطفي خميني مجلس ختم بگيرم. باز هم خاطره ديگري از شجاعت آقاي رباني املشي نقل كنم. وقتي آيت الله صالحي مازندراني مي خواستند بيايند شهربابك ديدن آقاي رباني، جمعيت بسيارزيادي رفتند استقبال آقاي صالحي مازندراني، گاردي هاي ژاندارمري هم آمدند. آقاي رباني رو به گاردي ها كردند و گفتند: مگر من به شما نگفتم اينجاها پيدايتان نشود. انگار فرمانده گاردي ها ايشان است. آقاي رباني باسواد هم بود. سواد خوبي داشت. اهل نماز و دعا و تهجد هم بود. آقاي حيدري(شهيد حيدري، شهيد فاجعه هفتم تير) هم در شهربابك تبعيد بود. ايشان هم خيلي شجاع بود. شهيد هفتم تير از نهاوند بود. ايشان بسيار وارسته و شجاع بود. روحاني ديگري بود به نام آقاي عندليب. از قم به شهربابك تبعيد شده بود. آيت الله غيوري هم در سيرجان تبعيد بودند. ما گاهي همراه با همين افراد تبعيدي مي رفتيم سيرجان ديدن آقاي غيوري. وقتي به سيرجان مي رفتيم به منزل حاج غلامرضا تخشيد از مبارزين سيرجان مي رفتيم. مرحوم آقاي حاج غلامرضا تخشيد از مبارزين و انقلابيون بود كه زحمات فراواني را براي انقلاب كشيد. منزل ايشان مركز انقلاب در سيرجان بود. تمام علما و روحانيون تبعيدي و غير تبعيدي كه به سيرجان مي آمدند در خانه آقاي تخشيد مستقر مي شدند. حاج حسن آقا ميرزا احمديان از كسبه محترم شهرستان شهربابك نيز از جمله افرادي بود كه در دوره انقلاب به مبارزين و بويژه تبعيدي ها خدمات فراواني كرد. خانه آقا ميرزا احمديان پناهگاه مبارزين و تبعيديان بود.
از آقاي عندليب خاطره خاصي داريد؟
بله، يكي از خاطراتم از آقاي عندليب اين است كه اگر يك روحاني واعظ در منبري اسم مراجع و بزرگان روحانيت را مي برد اما اسم امام خميني (ره) را به ترس از شاه و ساواك نمي برد، بعد از پايان سخنراني آن واعظ، بلند ميشد و بلندگو را مي گرفت و با تجليل و احترام نام امام خميني را ياد مي كرد و براي سلامتي امام خميني از مردم مي خواست صلوات بفرستند. آقاي عندليب بسيار شجاع بود. از نظر قدرت بدني هم خيلي قوي بود. آقاي عندليب هم اكنون ساكن شهر مقدس قم هستند.
چند سال در مشهد تدريس ميكرديد؟
از سال 1351 تا 1356 در مشهد تدريس مي كردم. معلم دبيرستان رازي مشهد بودم. همزمان در دانشگاه هم تحصيل مي كردم. عصرها هم مي رفتيم جلسات مذهبي و فعاليتهاي سياسي. يك روحاني بود به نام آقاي موسوي جهان آبادي در مسجدي بنام امام رضا(ع) در چهارراه لشگر مشهد تفسير قرآن مي گفت. عصرهاي جمعه تفسير قرآن مي رفت. جلسات مقام معظم رهبري در مشهد مي رفتيم. جلسات شهيد حجت الاسلام آقاي هاشمي نژاد مي رفتيم. شهيد حجت الاسلام هاشمي نژاد در مسجد تركهاي مشهد سخنراني مي كرد.
مشهد از جمله شهرهايي بود كه در دوران انقلاب، برخي از افراد آن مخالف انقلاب بودند،در اين مورد چه خاطراتي داريد؟
بله. در مشهد انجمن هاي حجتيه فعال بودند و موافق با انقلاب و حركت هاي انقلابي نبودند. آقاي موسوي جهان آبادي، شهيد هاشمي نژاد، مقام معظم رهبري و چند تن ديگر از فعالان روحانيون مشهد بودند.
حجت الاسلام موسوي جهان آبادي هم اكنون در كدام شهر ساكن هستند؟
ايشان يك دوره نماينده مجلس شدند. هم اكنون در تهران هستند، بسيار فرد باسواد و شجاعي بود. ساواك شاه به ايشان گفته بود كه حق ندارد منبر برويد.ممنوع المنبر شده بود. ايشان در مسجد امام رضا(ع) مشهد منبر نمي رفت روي زمين مي نشست و تفسير قرآن مي گفت. اين كه در شهري مثل مشهد فقط روحانيوني به تعداد انگشتان دست فعال بودند جاي تأسف بود. به هر حال اين واقعيتي بود كه در دهه 50 شمسي، مشهد از اين نقطه ضعف رنج مي برد. اينكه روحانيون فعال آن زمان محدود به مثال شهيد حجت الاسلام هاشمي نژاد، حجت الاسلام موسوي جهان آبادي،مقام معظم رهبري و چند تن ديگر بودند يك مسئله قابل تأمل تاريخي بويژه تاريخ مشهد است.
از آيت الله شهيد بهشتي خاطره اي داريد؟
آيت الله بهشتي نظم فوق العاده بالايي داشتند. يك خاطره كه خودم شاهد آن بودم مربوط است به آقاي ناصري نماينده مردم زنجان در مجلس شوراي اسلامي، ايشان رفته بود ديوان عالي كشور و قصد داشت با آقاي بهشتي درباره مسائل مربوط به حزب جمهوري اسلامي مذاكره كند. آقاي بهشتي نپذيرفته بود و خطاب به آقاي ناصري گفته بود: اينجا ديوان عالي كشور است اگر قصد داريد درباره مسائل حزب جمهوري اسلامي مذاكره كنيد امروز عصر ساعت فلان تشريف بياوريد دفتر مركزي حزب جمهوري اسلامي تا با هم درباره مسائل و مشكلات حزب مذاكره كنيم، حرفهايتان درباره حزب را بگذاريد براي دفتر مركزي حزب.